ซาลาแมนเดอร์ (อังกฤษ: Salamander (เสียงอ่านภาษาอังกฤษ: /ˈsæləˌmændər/)) การบรรยายซาลาแมนเดอร์ก็เช่นเดียวสัตว์ที่มีจริงที่นักเขียนในสมัยโบราณจะให้คำบรรยายอุปมานิทัศน์ของลักษณะอย่างเลิศลอยในสัตวตำนาน (Bestiary) ของยุคกลาง และเมื่อไม่นานมานี้นักเขียนบางคนก็สรุปว่าซาลาแมนเดอร์ในตำนานเป็นสัตว์ที่แตกต่างจากซาลาแมนเดอร์ที่มีอยู่จริง ความคิดนี้แพร่หลายในหมู่สิ่งลึกลับ คำบรรยายของลักษณะรูปทรงของซาลาแมนเดอร์ในตำนานคล้ายกับซาลาแมนเดอร์ธรรมชาติ ที่มีรูปทรงคล้ายกิ้งก่า แต่มักจะมีความเกี่ยวข้องกับไฟโดยเฉพาะที่เกี่ยวกับธาตุไฟซาลาแมนเดอร์ในตำนานเป็นสัตว์ที่ปรากฏในตำนานคลาสสิก ตำนานยุคกลาง และตำนานยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา และเป็นสัตว์ที่นิยมใช้กันเป็นเครื่องหมายในตราอาร์มหรือตราแผ่นดิน